Betreft: Beroep tegen het bestemmingsplan “Woongebied Valkenhorst” Katwijk

Aangetekend Verzonden
De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State,
Postbus 20019,
2500 EA Den Haag

 

Geachte mevrouw/heer,

Hierbij stelt de Vereniging van Vrienden van Wassenaar (hierna: VVW), gevestigd te Wassenaar, beroep in tegen het op 30 juni 2022 door de raad van Katwijk vastgestelde (gewijzigde) bestemmingsplan “Woongebied Valkenhorst” besluitnummer Z2857704D2857706, hierna: bestemmingsplan. Het plan is gepubliceerd in het Katwijkse gemeenteblad 2022, 344833 van 28 juli 2022.

VVW heeft blijkens haar Statuten van 14 februari 1967, laatstelijk gewijzigd op 18 mei 2022, als doelomschrijving (artikel 2):

“Het doel van de vereniging is op niet-politieke grondslag de leefbaarheid en het woongenot in Wassenaar, ook in het kader van de ruimtelijke ordening, te behouden en te bevorderen op zodanige wijze, dat het eigen karakter van de gemeente gehandhaafd blijft. “

In VVW’s zienswijze op het ontwerp-bestemmingsplan van de Gemeente Katwijk d.d. 13 juli 2021, (bijlage 1) gaf VVW aan dat dit ontwerp een onevenredige belasting van de natuur en de infrastructuur betekent. VVW meent dat dit ook geldt voor het bestemmingsplan. Wijzigingen in het ontwerp-bestemmingsplan en het (vaak summiere) verweer van Katwijk op VVW’s en de andere zienswijzen hebben geleid tot dit beroepschrift.

Echter om te beginnen een cri de coeur. Het bestemmingsplan bestaat uit een raadsbesluit met 58 bijlagen, tezamen duizenden bladzijden leeswerk vormend. Desalniettemin is de tervisielegging gepland van 28 juli t/m 8 september, precies in de zomervakantie. Alle begrip dat Katwijk voort wil maken, maar men is nu al 17 jaar bezig met dit bebouwingsplan, dus een paar maanden extra maakt dan ook niet meer zo veel uit. Het zou bestuurlijk “voorkomend” zijn geweest als men ons een langere termijn had gegund.

Voorts wil VVW opgemerkt hebben dat wij niet tegen bebouwing per sé van het Valkenhorst-gebied zijn. Ons land heeft behoefte aan woningen en dit lijkt een geschikte locatie in de drukke Randstad. Dat betekent echter wel dat bij het inpassen van deze omvangrijke bouwlocatie het belang van open ruimte, waaronder de alom erkende planologische functie van “groene longen” binnen een dichtbebouwd verstedelijkt gebied, zwaar moet meewegen. En daar gaat het mis bij onderhavig bestemmingsplan.

Wij willen uw aandacht vragen voor de volgende onderwerpen.

1. Bij de totstandkoming van het bestemmingsplan is in strijd gehandeld met de in de Nota Ruimte van 2005 omschreven opdracht.

De betreffende passage in de nota Ruimte luidt als volgt:

“…..dient op het vliegkamp een door betrokken overheden in goed onderling overleg nader vast te stellen aantal woningen te worden gerealiseerd. Daarbij wordt in de richting van Wassenaar rekening gehouden met het creëren van een ruime groene bufferzone die als ecologische verbindingszone tussen de duinen en het Groene Hart kan fungeren.”

De laatste zin in dit citaat komt voort uit het amendement Van Bochhove (CDA) die tijdens de parlementaire behandeling daarbij het volgende verklaarde:

“Ik maak nog een kanttekening bij het Vliegkamp Valkenburg. Ook dat kan worden bebouwd en de CDA-fractie ziet daarin graag twee elementen gewaarborgd: een aan de zuidelijke rand gelegen belangrijke groene component en een geconcentreerde bebouwing die bepaalde functies als openbaar vervoer en dergelijke kan versterken. Ik laat mij in dat geval niet uit over aantallen, zeker niet op dit ogenblik. Het gaat erom dat in het gebied op een verstandige manier een belangrijke groene long en een geconcentreerde bebouwing tot stand komen.”

Het is evident dat genoemde groen bufferzone betrekking heeft op het plangebied Valkenhorst en dus op het grondgebied van Katwijk. Er is geen enkele indicatie in de formulering dat daarmee het grondgebied van Wassenaar wordt bedoeld.

Wassenaar werd in 2008 door Katwijk en het Rijksvastgoedbedrijf (hierna: RVB) uit de Stuurgroep gezet (die een bestemmingsplan aan het voorbereiden was), omdat de gemeenteraad van Wassenaar de toentertijd bestaande planopzet (het zgn. Integraal Structuurplan) had afgewezen. Reden voor die afwijzing was ook toen al de in de ogen van Wassenaar te geringe bufferbreedte. Vervolgens gingen Katwijk en RVB alleen verder. Wassenaar is daarna structureel niet meer bij de planvorming betrokken. Sindsdien vlamde regelmatig in de Wassenaarse gemeenteraad de discussie over de breedte van de groene zone op. Het streven was daarbij een bescheiden 1500 meter. Katwijk weigerde daaraan tegemoet te komen waardoor de groene buffer uiteindelijk alleen de onbebouwde oppervlakte op Wassenaars grondgebied betreft, zijnde 900 meter.

Conclusie:

VVW acht derhalve het bestemmingsplan in strijd met de opdracht in de Nota Ruimte 2005, een wettelijk kader dat nog steeds voor dit gebied van toepassing is. U wordt verzocht het bestemmingsplan aangaande woongebied 2 nietig te verklaren teneinde de gemeente Katwijk in de gelegenheid te stellen de opdracht uit te voeren.

2. Katwijks beleid voor Zijlhoek/de Woerd had moeten leiden tot een ander groter bestemmingsplan Valkenhorst

Het gestelde en de conclusie onder punt 1 worden nog versterkt door een recent genomen besluit aan Katwijkse kant om het ontwikkelgebied fors uit te breiden. De Katwijkse gemeenteraad van 11 februari 2021 heeft besloten om in de naburige gebieden Zijlhoek/de Woerd (53 ha groot) ook woningen te gaan bouwen. Dit noodzaakt dat er opnieuw door Katwijk naar het bestemmingsplan had moeten worden gekeken. Deze gebieden grenzen immers direct aan het beoogde woongebied Valkenhorst. Als in de Zijlhoek/de Woerd woningen worden gebouwd dan zou het totaal beoogde woongebied niet uit 5600 maar uit mogelijk 7000 woningen (of nog meer) gaan bestaan. Daarmee zou het totale gebied een bevolkingsomvang krijgen die die van de gemeente Wassenaar overtreft.

Er is onomstotelijk een relatie met Valkenhorst. De beoogde ontwikkelingen in het grote aangrenzende gebied zijn van wezenlijke invloed op de planopzet van het bestemmingsplan (Valkenhorst). Denk aan vragen als: veroorzaken die voornemens in samenhang met Valkenhorst niet dat de maximale planologische druk op dit hele gebied wordt overschreden? Kan verkeersafwikkeling goed geregeld worden? Wat zijn de gevolgen voor de openbaar vervoerplannen bij Valkenhorst? En versterkt dit uitgebreide woongebied niet de opdracht uit de nota Ruimte (zie onder 1) voor een ruime groene ruimte? Dit belangrijke recente Katwijkse beleidsvoornemen had moeten leiden tot een ander en groter bestemmingsplan dan nu vastgesteld.

Zelfs als men meent dat het de gemeente vrijstaat een bestemmingsplan voor een beperkt gebied vast te stellen, kan men uit milieuoogpunt de naburige gebieden niet negeren. Het Milieueffectrapport (MER) behorende bij het bestreden bestemmingsplan houdt geen rekening met de uitbreiding in Zijlhoek/de Woerd en is daardoor onvolledig. En daardoor is het bestemmingsplan niet voldoende onderbouwd, in strijd met artikel 7.7 e.v. Wet Milieubeheer.

Conclusie:

VVW bepleit dat de weigering van Katwijk om het door de gemeenteraad van Katwijk aanvaarde beleidsvoornemen voor Zijlhoek en de Woerd mee te nemen in het bestemmingsplan (Valkenhorst), leidt tot nietigverklaring van het bestemmingsplan. Er worden door Katwijk bewust belangrijke ontwikkelingen niet meegenomen die onherroepelijk tot een geheel andere planologische opzet van het bestemmingsplan (Valkenhorst) zouden leiden. Met die handelwijze i.c. het vaststellen van het bestemmingsplan heeft Katwijk gehandeld in strijd met het zorgvuldigheidsbeginsel en met haar taak als verantwoord beheerder van de ruimte.

3. De helft van het bestemmingsplangebied heeft een bestemmingsregeling die geen rechtszekerheid biedt en planologisch onaanvaardbaar is

Katwijk heeft gekozen voor een bestemmingsplan dat is verdeeld in twee grote woongebieden. Woongebied 1 (het noordelijk deel tegen de N 206) is binnen het kader van een Crisis- en Herstelwet-bestemmingsplan redelijk uitgewerkt. Dat is niet het geval bij de bestemmingsregeling voor woongebied 2. Die bestemmingsregeling biedt namelijk geen enkel inzicht in de concreet beoogde ontwikkeling. De regeling (voor de helft van het hele plan!) bestaat in feite alleen maar uit een grenslijn om het gebied met de bestemming woongebied 2, er is geen stedenbouwkundig raamwerk en ook geen Kwaliteitsboek zoals bij woongebied 1, wegen en verkavelingen ontbreken evenals toepasbare voorschriften. Het enige dat in het bestemmingsplan verder nog over woongebied 2 is “geregeld” is de stedenbouwkundig niet onderbouwde mededeling dat in dit gebied 2100 (of maximaal 2200) woningen kunnen worden gebouwd.

Voor burgers valt niet te beoordelen hoe zo’n grote woonwijk eruit zal zien qua stedenbouwkundige uitstraling, qua verkeersafwikkeling e.d. Veel zal pas over 8-10 jaar duidelijk kunnen worden. In vergelijking met woongebied 1 en reguliere bestemmingsplannen is er dus sprake van een incomplete bestemming en een forse rechtsonzekerheid, hetgeen overigens in de plantoelichting (blz.6) wordt toegegeven:

“Het bestemmingsplan betreft een omvangrijk woningbouwprogramma, waarvan een deel pas op termijn uitgewerkt wordt in onder meer een stedenbouwkundig raamwerk. Van het ‘Woongebied Valkenhorst’ is bekend dat de locatie ontwikkeld wordt tot een hoogwaardig woon-, werk- en recreatiegebied. Het moment waarop deze ontwikkeling volledig gerealiseerd is en de exacte manier van ontwikkelen zijn echter nog niet (volledig) bekend. Dit brengt een bepaalde mate van onzekerheid met zich mee.”

Om die onzekerheid te ontwijken heeft Katwijk tijden lang toegewerkt naar een bestemmingsplan voor alleen de noordelijke helft (woongebied 1). Dat was logisch. Daar waren anders dan in woongebied 2 de ontwikkelingen ver genoeg uitgedacht en uitgewerkt. Het verraste dan ook dat Katwijk uiteindelijk kwam met één bestemmingsplan voor het gehele gebied. Die keuze kenmerkte zich door haastwerk en mede daarom kreeg woongebied 2 een bestemmingsregeling waaruit belangrijke vraagpunten op geen enkele manier konden worden opgemaakt. Vraagpunten zoals planologische inpassing van 2100 woningen; locaties van de voorziene torenflats en hoe zich die verhouden tot dorpse uitstraling die de woonwijk moet krijgen.

Alle vaagheden worden verdedigd met het argument: de Crisis- en herstelwet staat dit toe. Die wet is echter nooit bedoeld om belangrijke beginselen als rechtszekerheid en zorgvuldigheid aan de kant te schuiven. En dat is wat hier wel gebeurt.

Er is nog een reden waarom de bestemming voor woongebied 2 nietig zou moeten worden verklaard. Met de keuze voor één bestemmingsplan voor het hele plangebied legt Katwijk namelijk, zonder enige planologische argumentatie, de uiterste bouwgrens vast tot waar de Katwijkse bebouwing in zuidelijke richting mag komen. Daarmee een eind makend aan een voor de hele regio belangrijke discussie over openheid en bufferbreedte. En daarmee de opdracht uit de nota ruimte (punt 1), die urgenter is geworden vanwege ontwikkelplannen in de Woerd/Zijlhoek (punt 2) negerend.
Of m.a.w.: hoeveel open landschap moet de samenleving bij dit soort grote ingrepen behouden, indien we in de toekomst nog leefbaar willen kunnen wonen en recreëren. Katwijk kan die uiterste bouwgrens op dit moment uit behoefte- en planologische overwegingen nog niet bepalen, sterker nog, zij hoeft dat op dit moment niet eens te doen. Woongebied 2 is nog niet rijp om vast te leggen in een bestemmingsplan. De reden om dit nu wel te willen doen, weegt niet op tegen de belangen die voor uitstel pleiten. VVW bepleit daarom woongebied 2 uit het plan te halen en voor dat gebied een separaat bestemmingsplan vast te stellen. Dat zou alles overziend de beste oplossing zijn.

Conclusie 3:

VVW is van mening dat er alle reden is om de bestemming woongebied 2 wegens strijd met het zorgvuldigheids- en het rechtzekerheidsbeginsel nietig te verklaren.

4. De rol van het zogenaamde kwaliteitsteam en de open normen zijn niet aanvaardbaar.

In de planregels is een belangrijke rol weggelegd voor een zg. kwaliteitsteam dat een positief advies moet geven alvorens een omgevingsvergunning voor bouwen of gebruik kan worden verleend. Dit team wordt gevraagd te adviseren over de toepassing van “open normen”.  De toelichting bij het bestemmingsplan legt uit (paragraaf 6.2, pagina 101):

“Als open normen uitgelegd worden door een beleidsregel is er sprake van een dynamische verwijzing.  Beleidsregels zijn regels (die niet opgenomen zijn in dit bestemmingsplan) die gedurende de planperiode gewijzigd kunnen worden.  Als er gebruik wordt gemaakt van beleidsregels, dan moet worden getoetst aan de beleidsregels die gelden ten tijde van het uitbrengen van een positief advies door het kwaliteitsteam dan wel aan de beleidsregels die gelden ten tijde van de aanvraag van een omgevingsvergunning.  De beleidsregels die bij dit bestemmingsplan horen, hebben wij vervat in de “Beleidsregels ‘Woongebied Valkenhorst”. Deze beleidsregels zijn te vinden op de website www.ruimtelijkeplannen.nl.”

In de planregels is een en ander uitgewerkt in artikel 34.3.1 (Beoordeling door kwaliteitsteam):

“Ten aanzien van de toetsing aan de beleidsregels door het kwaliteitsteam gelden de volgende regels:

1. voorafgaand aan de aanvraag om een omgevingsvergunning dient een positief advies gegeven te zijn door het kwaliteitsteam, waarbij het kwaliteitsteam de procedure voor de toetsing van de aanvraag om een omgevingsvergunning vaststelt;
2. het bepaalde onder a is van toepassing op een advies van het kwaliteitsteam als bedoeld in:
3. 4.4.2, sub a;
4. 4.4.2, sub k;
5. 10.4.2, sub j, onder 1;
6. 10.4.2, sub l;
7. 11.4.2 sub a;
8. 11.4.2 sub h, onder 3.”

Zoals uw Afdeling eerder heeft vastgesteld (ECLI:NL:RVS:2018:54 van 10 januari 2018) is het vereiste van een positief advies van een commissie in strijd met het stelsel van de wet. Rechtsoverweging 8.3 van deze beslissing vat deze strijdigheid als volgt samen:

“De Afdeling overweegt dat de planregeling, zoals de raad die ter zitting heeft toegelicht, er in de kern op neerkomt dat het college van burgemeester en wethouders nooit een omgevingsvergunning kan verlenen indien de Commissie Welstand Cultureel Erfgoed noch een andere door het bevoegd gezag aangewezen commissie van onafhankelijke deskundigen positief heeft geadviseerd over het bouw- of gebruiksvoornemen, ook niet met het oog op andere belangen dan het belang dat de bescherming van cultuurhistorische waarden betreft. Naar het oordeel van de Afdeling is dit in strijd met het stelsel van de wet, zoals dat tot uitdrukking komt in artikel 3.1, eerste lid, van de Wet ruimtelijke ordening in samenhang bezien met artikel 2.4, eerste lid, van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, aangezien met deze planregeling wordt miskend dat het aan het college van burgemeester en wethouders is om de uiteindelijke afweging te maken of wel of geen vergunning wordt verleend.”

Ten eerste zijn wij van mening (zie ook conclusie 3) dat een bestemmingsplan met “open normen”, “die gedurende de planperiode gewijzigd kunnen worden”, eventueel zelfs tijdens een vergunningsverleningsprocedure, onvoldoende duidelijkheid en rechtszekerheid biedt aan derden. Verder volgt uit de geciteerde jurisprudentie van uw Afdeling dat het onderhavige bestemmingsplan in deze vorm niet kan bestaan. Om deze twee redenen moet het bestemmingsplan dus vernietigd dan wel aangepast worden.

Conclusie 4:

VVW is van mening dat het bestemmingsplan in strijd is met de wet en verzoekt uw Afdeling het te vernietigen dan wel aan de gemeente Katwijk opdracht te geven binnen een door U te bepalen termijn het bestemmingsplan zodanig aan te passen dat het wel aan de wet voldoet.

Tot slot

VVW heeft kennis genomen van het beroepsschrift van de Stichting Valkenburg Groen en spreekt zijn steun uit voor de daarin opgesomde argumenten om tot vernietiging van het bestemmingsplan te komen.

Verzoek:

VVW verzoekt uw Afdeling de in deze brief toegelichte beroepsgronden gegrond te verklaren en over te gaan tot vernietiging van het raadsbesluit van 30 juni 2022, zulks met veroordeling van de gemeente Katwijk in de door ons gemaakte proceskosten.

 

Hoogachtend,

 

J.J. Bakker

Voorzitter Vereniging van Vrienden van Wassenaar